تاریخچه مالیات
خلاصه ای از تاریخچه مالیات ایران
ایران یکی از قدیمی ترین کشور هایی است که برای تامین مخارج عمومی دست به وصول مالیات زده.
مالیات حدود پنج هزار سال از دوره سومریان قدمت دارد. امور مالیات در زمان داریوش بزرگ هخامنشی پایه گذاری شد که بخش های امپراطوری ملزم به پرداخت میزان معینی مالیات شدند.
البته خالی از لطف نیست بدانیم قبلش همچین نمیشه گفت مالیاتی وجود نداشته در حالی که قبل از آن به دریافت پیشکشها و هدایا اکتفا میشد.
از زمان سلوکیان به بعد نظام مالیاتی مختلط و شامل هر دو نوع مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم بود.
مهمترین مالیاتهای مستقیم خراج:
یعنی مالیات اراضی و پس از آن مالیات سرانه بود.در این زمان هنوز هدایا گرفته و علاوه بر آن مبالغی مالیات جنسی نیز دریافت میشد ولی مالیات غیرمستقیم منحصر به حقوق گمرکی بود.
در زمان هخامنشیان مالیات توزیعی بود و مبلغ کل مالیات مملکتی بین نواحی مختلف کشور تقسیم میشد.
در دوره ساسانیان مالیات نرخی شد و بر حسب «مقاسمه (تشخیص مقدار مالیات دیوان بوسیله تعیین سهم معینی از محصول)» وصول میشد و به نسبت خوبی و بدی محصول سهمی از حاصل اراضی دریافت میشد.
در صدر اسلام، نظام مختلط مالیاتی پدید آمد و از منابع متنوع تری مالیات گرفته شد و بر مالیاتهای عرفی سابق،تعداد مالیات جدید از قبیل مالیات مستغلات،مالیات ضرابخانه، مالیات کشتیرانی، باج ماهیگیری، مالیات معادن و مالیات کسبه صنعتگران اضافه و به علاوه شماری مالیاتهای شرعی مانند زکات و خمس نیز بر آنها افزوده شد.
در زمان صفاریان اصل عدالت و رعایت حال طبقات کم درآمد مورد کمال توجه بود.در این دوره از کسانی که کمتر از ۵۰۰ درم مال داشتند، مالیات گرفته نمیشد.
در عصر مغول،رواج اصلاحات خاص مغولی نظام مختلط مالیاتی را پیچیده ساخت و بر تعداد منابع درآمد بهطور چشمگیری افزود.
در دوران سلطنت صفویه، ایران در مسیر ترقی علمی و صنعتی قرار گرفت.از نظر اداره امور کشور نیز،اساسی که در این دوران بنیان نهاده شد،تا آغاز دوره مشروطه برقرار ماند
در این زمان پارهای از مالیاتها، نظیر مالیاتهای ارضی، اغنام و احشام، مالیات سرانه و آب بها دارای نرخ معین بود و بهطور نسبی دریافت میشد و بقیه از قبیل مخارج دیوان بیغار یا بیگار،و اخراجات توزیعی بود و بین اهالی سرشکن میشد.
در زمان ناصرالدین شاه، امیرکبیر به تنظیم امور مالی و ایجاد تعادل بین درآمد و هزینه و توازن بودجه همت گماشت ولی پس از او، بینظمی سابق دوباره حاکم شد. در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه مجددا وضع مالی مورد توجه حکومت قرار گرفت.
باا برقراری حکومت مشروطه، دخالت در دخل و خرج مملکت به عهده مجلس شورای ملی و نمایندگان مردم گذاشته شد. اصل مساوات و برابری افراد و اتباع کشور در مقابل مالیات به شکل منظم و جدید مورد توجه قرار گرفت و کلیه طبقات مکلف به پرداخت مالیات شدند.
از سال ۱۳۰۰ شمسی در اوضاع مالی و به خصوص نظامات مالیاتی اصلاحاتی به عمل آمد. و از این گذشته سیاست مالیاتی مورد توجه قرار گرفت و بین مقررات مالیاتی و فعالیتهای اقتصادی مورد احتیاج کشور ارتباط برقرار شد.
جهت مطالعه دقیقتر تاریخچه مالیات لینک زیر وارد شوید: منبع
https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-526733
خب فهمیدیم مالیات اصالت و دقدقه بسیاری داشته و با گذر زمان به این شکل و با قوانین امروز به دست ما رسیده.
تعریف مالیات
حالا به این موضوع بپردازیم مالیات چیست؟ ایا نیاز جامعه است؟
به طور کلی مالیات، پولی که بر اساس قانون از مردم گرفته میشود و برای مخارج عمومی به دولت پرداخت میشود را گویند و مالیات میتونه به شخص، موسسه دارایی تعلق داشته باشد.
پرداخت مالیات در چارچوب یک نظام مالیاتی منصف و مطلوب از جمله مصادیق بلوغ فرهنگی ملت و دولتی است که عزم خود را برای گام نهادن در مسیر رشد و تعالی جزم نموده است.
امروزه تقریبا در همه جای دنیا، شهروندان جوامع مختلف می دانند که چرا مالیات پرداخت می کنند و پذیرفته اند که اگر در زندگی روزمره خود خدمتی دریافت می کنند، باید هزینه اش را به طور مستقیم یا غیرمستقیم پرداخت نمایند.
از این رو در ازای خدماتی که دریافت می کنند، مالیات خود را آگاهانه و با میل و رغبت پرداخت می کنند و به همین دلیل آگاهی از نحوه مصرف و توزیع اینگونه درآمدها در بودجه کشور از اهمیت خاصی برخوردار است.
متن بالا از مقاله ای در سایت tax برداشته شده و اگر بخوایم با زبون راحتتر بیان کنیم در دید کلی اگر درست و به جا مالیاتی که از جامعه جمع اوری میشود درست خرج شود باعث رشد، پیشرفت، آرامش، رفاه مردم میشود.
خب به اینجا میرسیم که چند نوع مالیات داریم:
مالیات مستقیم
مالیات غیر مستقیم
بهترین تعریفی که من برای شما آماده کردم این است که بین این دو دسته اختلاف هست ولی بهترین و قابل فهمترین آن (اگر مودی مالیاتی و پرداخت کننده مالیات یک نفر باشند آن مالیات مستقیم است وگرنه مالیات غیرمستقیم است).
مالیات مستقیم چیست؟
مودی کیست :
شخصی که مسئول پرداخت مالیات است را گویند.
انواع مالیات مستقیم
مالیاتهای مستقیم خود به دو دستهی مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم میشوند که به شرح زیر هستند:
1 مالیات بر دارایی
اساس و مبنای مالیات بر دارایی، ثروت مؤدی (مسئول پرداخت مالیات) است. مهم¬ترین نوع مالیات بر دارایی که حتما شما هم نام آن را شنیدهاید، مالیات بر ارث است.
مالیات بر ارث مالیاتی است که از اموال و داراییهای شخص که پس از فوت وی باقی میماند، دریافت میشود. درواقع زمانی که اموال شخص متوفی قرار است به وراث او منتقل شود، دولت از دارایی و ثروت درحال انتقال مالیات میگیرد.
میزان مالیات بر ارث مطابق با مادهی ۱۷ قانون مالیاتهای مستقیم تعیین میشود که نسبت به اموال مختلف، متفاوت است. بهعنوان مثال نرخ مالیات بر ارث برای انواع وسایل نقلیهی موتوری ۲ درصد از قیمت وسیلهی نقلیه است (قیمت اموال را سازمان امور مالیاتی کشور اعلام میکند(.
2 مالیات بر درآمد
در این نوع از مالیات، درآمد افراد و شرکتها (و نه ثروت آنها) مبنای مالیات است. شاید بتوان گفت که مالیات بر درآمد اشخاص مهمترین نوع مالیات است.
مالیات بر درآمد ممکن است به دو شیوهی متفاوت اخذ شود؛ بهعنوان مثال ممکن است که مالیات هر کدام از انواع درآمدها جداگانه دریافت شود (مثلاً مالیات بر حقوق و مالیات بر درآمد املاک) یا اینکه مالیات از مجموع درآمدهای شخص دریافت شود. در این صورت دیگر مهم نیست که منابع درآمد شخص چه هستند، از کل درآمد او به یک شیوه مالیات اخذ میشود.
در این حالت صرفا درآمد یکسالهی شخص مالیاتدهنده (مؤدی) مهم است که از کل مبلغ به نرخ یکسان مالیات دریافت میشود. اما در روش اول، ممکن است که نرخ مالیات و شرایط مالیاتی متفاوتی بر هر دسته از منابع مالیات فرد حاکم باشد.
در قوانین مالیاتی ایران بهنوعی از ترکیب هر دو روش فوق استفاده شده است. با این وجود عمدتا (و برای اشخاصی که یک منبع درآمد دارند) مالیات بهشیوهی نخست اخذ میشود.
3 مالیات بر درآمد کشاورزی
یکی از انواع مالیات بر درآمد، مالیات بر درآمد کشاورزی است. درحالحاضر هرگونه درآمد ناشی از فعالیتهای کشاورزی اعم از دامپروری، دامداری، پرورش ماهی، پرورش زنبور عسل، صیادی، ماهیگیری و مواردی از این دست، از پرداخت مالیات معاف است.
4 مالیات بر درآمد حقوق
هر گاه یک شخص حقیقی برای شخص دیگری کار کند (حقیقی یا حقوقی) و درمقابل کاری که انجام میدهد حقوق و درآمد دریافت کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق میشود.
این نوع از مالیات درواقع قسمت مهمی از درآمدهای دولت را تشکیل میدهد. پرداخت این نوع از مالیات برعهده کارفرمایان و به هزینه حقوقبگیران است. درواقع کارفرمایان که میزان حقوق دریافتی کارکنان خود را میدانند، قبل از اینکه حقوق شخص را پرداخت کنند، مالیات او را کسر میکنند و به حساب دولت –خزانه- واریز میکنند.
مطابق قوانین کنونی مالیاتی، هر سال مبلغی در بودجه سالانه کشور تعیین میشود. این مبلغ و کمتر از آن، از پرداخت مالیات معاف هستند. از مازاد بر این مبلغ و تا هفت برابر آن، ۱۰درصد مالیات کسر میشود. نسبت به مازاد این مبلغ هم ۲۰ درصد بهعنوان مالیات به دولت پرداخت میشود.
5 مالیات بر درآمد مشاغل
منظور از درآمد مشاغل، درآمدی است که شخص حقیقی با اشتغال به مشاغل تجاری، خدماتی و پزشکی کسب میکند. در اینجا درآمدی که مبنای محاسبه مالیات قرار میگیرد عبارت است از:
کل فروش کالا و خدمات پس از کسر هزینهها. نحوه تشخیص این نوع مالیات براساس خوداظهاری و بیان داوطلبانه مؤدی است. درواقع مبنای درآمد این افراد همان اظهارنامههایی است که باید پر کنند و تا قبل از تیرماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل کار خود تسلیم کنند.
اگر با استفاده از اسناد و مدارک روشن شود که شخص میزان درآمد خود را صادقانه اعلام نکرده است، اداره امور مالیاتی باید درآمدها و میزان مالیات آنها را مشخص کند. درصورتی که شخص از پر کردن و ارسال اظهارنامه خودداری کند، سازمان امور مالیاتی خود اقدام به تهیه اظهارنامه مالیاتی میکند و با برآورد درآمد شخص، میزان مالیات او را مشخص میکند. چنین شخصی ممکن است جریمه بشود.
6 مالیات بر درامد اتفاقی:
منظور از درآمدهای اتفاقی، درآمدهایی مانند جایزه و معاملات بلاعوض (مثل بخشش و هبه زمینی به دیگری) است که همانطور که از نامشان پیداست معمولا مستمر و تکرارشونده نیستند و بهصورت اتفاقی حاصل میشوند. تمام درآمدهای حاصله از این راه مشمول مالیات میشوند که میزان مالیات و نحوه پرداخت آن، بسته به نوع درآمد حاصله، میتواند متفاوت باشد.
7 مالیات بر درامد املاک
در اینجا منظور از مالیات بر درآمد املاک، درآمد ناشی از اجاره املاک است. مطابق قانون، درآمد املاکی که به اجاره واگذار میشوند، پس از کسر ۲۵ درصد از مبلغ کل اجاره بهعنوان هزینهها و استهلاکات مشمول پرداخت مالیات خواهند شد.
در این مورد باید توجه داشت که اگر شخص حقیقی هیچگونه درآمدی بهجز درآمد املاک (دریافت اجاره) نداشته باشد، تا میزان مبلغی که دولت در مالیات بر درآمد حقوق، از مالیات معاف میدارد، در اینجا هم معاف خواهد بود و بقیه درآمد مطابق قانون مشمول مالیات بر درآمد املاک میشود.
علاوهبر اجاره، نقلوانتقال املاک هم مشمول مالیات است.
8 مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی:
مطابق قانون از جمع درآمد شرکتهای تجاری مالیات اخذ میشود. همچنین درمورد دیگر از اشخاص حقوقی (به جز شرکتهای تجاری همچون مؤسسات) درخصوص فعالیتهای انتفاعی مالیات گرفته میشود (منظور از فعالیتهای انتفاعی آن دسته از فعالیتهایی است که به هدف کسب سود انجام میشوند)
متن ذیل از کتاب قوانین مالیاتی 98 اورده شده
بخش اول: قانون مالیات های مستقیم
فصل پنجم: مالیات بر درامد اشخاص حقوقی
ماده 105: جمع درامد شرکتها و درامد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران حاصل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت های مقرر به اسثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج (25%) خواهند بود.
یکی از مهمترین تبصره های این ماده که واقعا در این مقاله جا داره بیان بشه تبصره 7 است که به شرح ذیل میباشد:
به ازای هر ده درصد (۱۰%) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ های مذکور کاسته می شود.
شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و ارائه اظهارنامه مالیاتی مربوط به سال جاری در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.
برای برخورداری از این معافیت نباید بدهی مالیاتی برای دوره مالی سال قبل داشته باشید
حتما اظهارنامه سال جاری خودتان را باید در مهلت قانونی اعلام شده ارسال کرده باشید
نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی را به شرح زیر تعیین شد:
۱- تا میزان ۵۰۰ میلیون ریال (۵۰ میلیون تومان) درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ ۱۵ درصد
۲- نسبت به مازاد ۵۰۰ میلیون ریال تا میزان یک میلیارد ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ ۲۰ درصد
۳- نسبت به مازاد یک میلیارد ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ ۲۵ درصد
در تبصره این ماده پیشبینی شده به ازای هر ۱۰ درصد افزایش درآمد اشخاص حقیقی نسبت به درآمد سال گذشته آنها یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخهای مذکور کاسته میشود.
در این مصوبه همچنین آمده که شرط برخورداری از این تخفیف، تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.
حقوق و دستمزد یکی از تکنیکهای وابسته و مهم در حسابداری به شمار می رود و همه شاغلین می بایست از جزئیات و نحوه ثبت آن اطلاعات کامل و دقیق داشته باشند.متاسفانه اغلب حسابداران حقوق و دستمزد را صرفاً نوعی هزینه در نظر می گیرند و توجه خاصی به نحوه اجرای کامل آن ندارند.
انواع مالیاتهای غیرمستقیم
مالیات حقوق و دستمزد و بیمه
مهمترین انواع مالیاتهای غیرمستقیم که در کشور ما اجرا و اعمال میشوند، عبارتند از: حقوق و عوارض گمرکی، مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده.
اظهارنامه مالیاتی و نکات آن
تا چند سال پیش تصور برخی از مدیران کسب و کاره و حسابداران از اظهارنامه یک فرمت ساده بود که باید یک سری عدد داخل ان قرار میگرفت و خیلی هم الزامی برای ارائه واقعیت نبود.
بعد از ارائه هم کارشناس امور مالیاتی یا ممیز عددی را به درامد مشمول مالیات و مالیات بر درامد مشخص میکرد. در ادامه روال، ان مدیر و حسابدار خوشحال بودند، چون مبلغ تشخیص داده شده کمتر از واقعیتی بود که درامد شرکت نشان میداده است. حالا یک احساس قهرمانی نصیب شرکت شده و ممیز هم حدودی محاسبه خودش را قبول دارد.
از ابتدای سال 95 با تغییرات دینامیک در برخی از مواد و دستور العمل های مالیاتی ورق برگشت و شاید کمی ظاهر روال شبیه سنوات قبل باشد ولی محتوا و کنترل ها کاملا متفاوت است، از شاخص ترین تغییرات در رسیدگی ها مربوط به ماده 97 می شود که همه یک جمله را خوب می دانند، علئ الراس وجود ندارد همین! در صورتی که چارچوب و پارامترهای رسیدگی به اندازه ای دقیق شده است که دیگر نیازی به ان محاسبات قبلی برای تشخیص مالیات نیست. دیگر تهیه اظهارنامه کار ساده ای است و رسیگی آن هم به طور دقیقتری انجام میشود.
۱. حقوق و عوارض گمرکی
یکی از انواع مالیاتهای غیرمستقیم، حقوق و عوارض گمرکی است. حقوق و عوارض گمرکی در واقع مالیات هر کشور بر صادرات و واردات کالاهای مختلف است که با نام «تعرفههای گمرکی» نیز شناخته میشود.
این نوع از مالیاتها اصولا تابع سیاستهای کلان بازرگانی و شرایط اقتصادی کشورها هستند و بهجز اینکه یکی از راههای درآمدزایی دولتها هستند، معمولا برای حمایت از صنایع داخلی نیز به کار گرفته میشوند.
این دسته از مالیات¬ها ممکن است براساس قیمت و ارزش کالاها یا براساس ویژگیها و مشخصات آنها (مانند حجم، وزن و …) تعیین و دریافت شوند.
۲. مالیات بر مصرف
مالیات بر مصرف مالیاتی است که مصرفکنندگان کالاهای خاص در زمان خرید آن کالا (بههمراه قیمت کالا) پرداخت میکنند. به این ترتیب هر شخصی که میزان بیشتری از آن کالا را مصرف کند، در نهایت مالیات بیشتری پرداخت میکند.
گرچه این نوع مالیات نهایتا به وسیله مصرفکننده نهایی پرداخت میشود، اما وظیفه قانونی پرداخت آن به دولت بهعهده تولیدکنندگان و فروشندگان است. مالیات بر مصرف، انواع بسیار زیادی دارد که بارزترین نمونه آن در ایران، مالیات بر مشروبات غیرالکلی ماشینی و مالیات بر دخانیات است.
۳. مالیات بر ارزش افزوده
منظور از مالیات بر ارزش افزوده، تفاوت بین کالا و خدمات عرضهشده با ارزش کالا و خدمات خریداریشده در دورهای مشخص است. مالیات بر ارزش افزوده، عرضهی کالاها و خدمات و همچنین صادرات و واردات آنها را شامل میشود.